بررسی و پیش‌بینی روند تغییرات پارامترهای اقلیمی بر دبی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز گدارخوش)

پیش‌‌بینی جریان رودخانه‌‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل در برنامه‌‌ریزی و مدیریت بهینه آن‌ها در جهت تولید انرژی برق‌‌آبی و تخصیص آب به منابع مصرف، محسوب می‌شود. جریان رودخانه به عنوان یکی از متغیرهای اقلیمی است که بر منابع آب یک منطقه به طور جدی اثرگذار است. در این مطالعه به منظور دست یابی به مدلی جهت پیش‌‌بینی و مدیریت صحیح منابع آب سطحی در مناطق خشک و نیمه خشک، ابتدا روند تغییرات پارامتری اقلیمی دما، بارش و سپس روند تغییر پارامتر هیدرولوژیکی (دبی) براساس آزمون من-کندال بررسی گردید و سپس دبی جریان ماهانه رودخانه گدارخوش در دوره آماری ۱۳۹۱-1370 با استفاده از سری زمانی خطی آریمای فصلی مدل‌سازی و پیش‌بینی گردید. برای بررسی ایستایی مدل از آزمون خودهمبستگی(ADF) و خودهمبستگی جزئی(PACF) استفاده شد. نتایج آزمون من کندال نشان‌دهنده رونددار بودن پارامترهای دما، بارش و دبی در ایستگاه‌‌های موردمطالعه در سطح اطمینان 99 درصد می‌‌باشد، که به‌صورت افزایشی در دما و کاهشی در دبی و بارش در تمام ایستگاه‌ها مشاهده گردید. نتایج آزمون سری زمانی هم چنین نشان‌دهنده نایستایی سری جریان رودخانه بود که با آزمون تفاضل درجه‌یک، داده‌‌ها ایستا شدند. سپس مدل‌‌های مختلف به سری‌‌های ایستا شده برازش داده شد و درنهایت مدل (0،1،1) (1،0،0)ARIMA به‌عنوان مدلی مناسب جهت پیش‌بینی دبی انتخاب گردید و دبی به مدت 4 سال از 1395-1392 پیش‌بینی شد. نتایج پیش بینی براساس مدل (0،1،1) (1،0،0)ARIMA در رودخانه گدارخوش حاکی از افزایش دبی در آخر دوره (سال 1394) بود که براساس آمار بارش سازمان هواشناسی در سال آبی 1395-1394، مدل برازش یافته پیش‌‌بینی دبی را به‌خوبی انجام داده است. بنابراین به‌کارگیری مدل‌‌های سری زمانی می‌‌تواند در مدیریت منابع آبی از طریق پیش‌‌بینی و تعیین روند تغییرات پارامترهای اقلیمی در آینده مفید باشد.